عوامل موثر برگزینش اخبار خارجی

بخش بسیار زیادی از این اخبار به رویدادهای سیاسی بین‌المللی اختصاص دارد، بخشی که دستمایه و به دیگر زبان، مواد خام کار سرویس‌های خارجی را در روزنامه شکل می‌دهد.

بی‌تردید «گزینش» اخبار خارجی از سوی سرویس خارجی هر روزنامه، دغدغه‌ی اصلی آن سرویس را تشکیل می‌دهد، کار «پردازش و ارائه» از حساسیت  ثانویه برخوردار است. تقریباً همه‌ی روزنامه‌های خبری جهان، اخبار «روابط  بین‌الملل» و به عبارت دیگر رویدادهای سیاسی بین‌المللی را در صفحه‌ی  ویژه ای ارائه می‌کنند. فرایند گزینش و پردازش اخبار خارجی و قرار دادن آن در برابر خواننده «برجسته‌سازی رویدادهای بین‌المللی»  (Setting International, Discussion Agenda Setting)  نامیده می‌شود و این سرویس خارجی هر روزنامه است که دستور جلسه‌ی بحث و تفکر درقبال رخدادهای بین‌المللی را برای خواننده‌ی روزنامه تعیین می‌کند. مثلاً وقتی سرویس‌های خارجی وقوع کودتا در «توبا گو»، انفجار در«کالدونیا» و یا تغییر سیستم سیاسی در«فیجی» را تیتر اول صفحه‌ی خود می‌کنند، به خواننده می‌گویند امروز باید به «توباگو»، «کالدونیا» و«فیجی » فکر کند و به همین ترتیب نوبت به انتخاب‌های دیگر و اولویت‌های دیگر می‌رسد. فردا نوبت مطرح کردن سوژه‌ها و چهره‌های تازه‌ای چون «یلتسین»، «گینگریچ»، آشوب‌های قومی‌ در شوروی سابق، درگیری‌های فرقه‌ای در پاکستان و هند، جنوب آمریکا، شمال آفریقا و شرق اروپا و غیره است.

 

طرح مسأله

«برجسته‌سازی رویدادهای بین‌المللی» چگونه صورت می‌گیرد و چه عواملی بر این « انگاره سازی»(Image Making ) تأثیر می‌گذارد؟ به عبارت بهتر چه عواملی برتعیین  محورهای دستور جلسه بین‌المللی از سوی سرویس خارجی برای خواننده‌ی روزنامه دخالت دارد؟ تردیدی نیست که «عامل انسانی» و «تکنولوژی» دو سازه‌ی مهم در برقرارای ارتباط است و چون این دو سازه در هر دو حیطه‌ی عوامل «درون رسانه‌ای» و «برون رسانه‌ای» حضور دارند، بنابراین برای کنکاش دقیق‌تر در این‌باره، بهتر است با تفکیک مراحل، از هنگام «درون دهی» (Input) گزنینش، پردازش و بلاخره تا «برون دهی» (Output ) رویدادها، در دو عرصه‌ی جداگانه به موضوع پرداخته شود. طبعاً عوامل موجود در گزینش خبر یعنی همان ارزش‌های خبری، به طور عام در انتخاب اخبار خارجی نیز دخیل است. لذا از تمرکز بر ارزش‌های عام خبری پرهیز کرده و به عوامل خاص مربوط به گزینش اخبار خارجی می‌پردازیم.

 

عوامل درون رسانه ای

1. عامل نخوت:

متأسفانه  تجربه نشان می‌دهد که اعضای سرویس‌های خارجی اغلب به دلیل  دانستن یک زبان خارجی و دسترسی به منابع خبری متعدد بین‌المللی، در مقایسه با همکاران خود در سایر سرویس‌های یک روزنامه، دچار نوعی نخوت و تفرعن هستند.، آنها به طرزی غیرارادی نسبت به اعضای سایر سرویس‌ها احساس برتری می‌کنند. این امر بویژه درمورد اعضای سرویس‌های خارجی کشورهایی که زبان مورد استفاده، زبان دوم آنهاست، بیشتر صدق می‌کند. در هر حال این عامل روانی برگزینش خبر تأثیر می‌گذارد به طوری که گرایش عام را به سوی نوعی از خبرها که جنبه یگانگی دارند، می‌کشاند. به عبارت بهتر خبرهای عجیب و غریب، شانس انتخاب می‌یابند و از دیگر سو اعضای سرویس‌های خارجی خود را – به دلیل احساس برتری – بی نیاز از پاسخگویی می‌دانند.

 

2. عامل تیترپذیری خبر:

یکی دیگر از عوامل مؤثر برگزینش خبر در سرویس‌های خارجی، تیترپذیر بودن خبر است. سایر سرویس‌های یک روزنامه به اندازه‌ی سرویس خارجی با حجم بسیار خبر مواجه نیستند. اگر سایر سرویس‌ها با «دریاچه‌ی خبر» سروکار دارند،  در برابر سرویس خارجی  «اقیانوس خبر» موج می‌زند. سایر سرویس‌ها  مجبورند، اخبار محدود خود را به ناچار ویراستاری کرده و تیتر مناسبی برای آن انتخاب کنند. اما  در سرویس خارجی به خاطر حجم زیاد خبرها -که خوب هم ویراستاری شده اند- می‌توان به راحتی از ده‌ها خبر که انتخاب تیتر برای آنها دشوار است، صرف‌نظر کرد و خبری را که به راحتی می‌توان بر آن تیتر گذاشت، گزینش کرد. بنابراین  تیترپذیر بودن خبر نیز یکی از عوامل تأثیرگذار برگزینش اخبار خارجی است.

 

3. عامل مرعوب بودن:

متأسفانه به خاطر، «نخبه‌گرایی» خبرگزاری‌های بین‌المللی و منعکس نکردن اخبار مردم عادی و به دیگر سخن به دلیل آنکه خبرگزاری‌ها بیشتر بر رأس حرکت‌ها، نظام‌ها، سازمان‌ها، و… تأکید می‌کنند و از بدنه‌ی این جریان‌ها چیزی مخابره نمی‌کنند. تکرار مداوم این امر، برخی ازچهره‌های سیاسی را برجسته کرده و به تدریج آنان را به غولهایی مبدل می‌کند که باعث ارعاب روزنامه‌نگاران و بویژه  ارعاب کسانی که  عمق فکری در خور توجهی  ندارند. می‌شود. بنابراین  وجود اسامی‌ این غولها در اخبار خارجی، باعث می‌شود تا اعضای سرویس‌های خارجی به دلیل  مرعوب شدگی، آن خبرها را گزینش کنند. بنابراین صرف بودن برخی از این نام‌ها در هر خبر خارجی می‌تواند باعث گزینش آن خبر از سوی سرویس‌های خارجی شود: «لخ والسا»، «برژینسکی»، «قذافی»، «گورباچف»، «عرفات»، «کلینتون» و… پس مرعوب شدگی نیز عامل دیگراست که در گزینش خبرهای خارجی نقش خاصی ایفا می‌کند.

 

4. عامل شکل و ترکیب خبر:

بی‌تردید پرداخت پرکشش و جاذبه‌دار خبر نیز یکی دیگر از عوامل مؤثر برگزینش اخبار خارجی است. این پرداخت ممکن است در شکل «جامعیت خبر» و یا ارزش «قصه گونه‌ی» آن متبلور شود. خبری که به خاطر نوع تنظیم آن ایجاد «شوک» می‌کند. شانس گزینش بیش‌تری دارد و بر انتخاب سرویس خارجی تأثیر می‌گذارد. در پاره‌ای از اوقات، آن خبر خارجی که به جای «ارزش خبری» از «ارزش قصه‌سرایی» برخوردار است، برگزیده می‌شود.

 

5. عامل تخصص و جانبداری:

در یک سرویس خارجی ایده‌آل، که به لحاظ تعداد و توانمندی کیفی اعضای خود با مشکل خاصی مواجه نیست، حوزه‌های خبری تفکیک شده است. تقسیم حوزه‌ها یا برمبنای موقعیت جغرافیایی و یا برمبنای  موقعیت سیاسی صورت می‌گیرد. در اکثر سرویس‌های خارجی و تقریباً در همه‌ی روزنامه‌های جهان، تقسیم‌بندی‌ها بیش‌تر به این صورت است که افراد مختلف، مسئول حوزه‌های خبری مختلف هستند. شکل عام این حوزه‌ها نیز از این قرار است: خاورمیانه، آفریقا، اروپا، آسیا و سایر مناطق. طبعاً هر حوزه نیز مجموعه های خاص خود را دارد وممکن است به عنوان مثال در یک سرویس خارجی، مسؤول حوزه‌ی آفریقا بتواند زیر مجموعه هایی نظیر حوزه‌ی جنوب آفریقا، حوزه‌ی شاخ آفریقا، منطقه‌ی آفریقای مرکزی و غیره داشته باشد. درهر حال یک عضو یا چند عضو مسؤول یک حوزه‌ی خبری هستند.

یکی از عوامل تأثیر گذار در گزینش اخبار برای صفحه خارجی روزنامه، می‌تواند علایق تخصصی مسئولین حوزه‌های خبری در سرویس خارجی باشد. به عنوان نمونه مسئول اخبار خاورمیانه در یک سرویس خارجی اگر به لحاظ تخصص، بر تاریخ و اوضاع فلسطین مسلط باشد، این امر باعث می‌شود تا اخبار لبنان، مصر، اردن، سوریه و… در مرحله‌ی دوم گزینش وی قرار گیرد. مسئول اخبار خاورمیانه در مرحله‌ی گزینش خبر مورد علاقه‌ی خود را تلکس‌های خبرگزاری‌های  بین‌المللی، با محدودیت خاصی از سوی دبیر سرویس خود مواجه نیست و در حقیقت  دبیر سرویس در این مرحله حضور ندارد. دبیر سرویس خارجی از میان مجموعه‌ی نهایی، یعنی از میان گزینش‌های نهایی مسئولین همه‌ی حوزه‌های خبری سرویس خود، دست به گزینش می‌زند. در عین حال هر دو اینها، دو عامل را در نظر می‌گیرند: علایق خود و نیازهای خواننده روزنامه. مرحله بعد، حق گزینش سردبیری روزنامه‌هاست. سردبیر و یا شورای سردبیری روزنامه‌ها نیز با برخورد همه سونگرانه، کل ملاحظات یک روزنامه را در نظر می‌گیرند. و سپس برآن مبنا دست به گزینش می‌زنند. سردبیران در عین حال قادرند تا ضرورت برجسته‌سازی یک رویداد را از پیش برای سرویس‌های خارجی اعلام کنند. ملاحظات سیاسی قوانین، هنجارها و میثاق‌های سازمانی هر روزنامه پایه‌های این ضرورت و گزینش را شکل می‌دهد.

 

6. عامل جدول خبری:

عضو سرویس خارجی به دلیل ترکیب خاصی که از جهان در ذهن خود دارد و به دلیل آنکه می‌داند آرشیو روزنامه‌ای در زمینه اخبار خارجی چه خلاء‌هایی دارد برای پرکردن خانه‌های خالی این ترکیب به دنبال خبرهایی می‌گردد تا آن را کامل کند. به عبارت بهتر، همانند فردی که جدول کلمات متقاطع را حل می‌کند. در پی پرکردن خانه‌های خالی جدول است. بنابراین تصمیم عضو سرویس خارجی، برای کامل کردن «جهان سرویس خارجی» یک عامل تاثیر گذار دیگر برگزینش اخبار خارجی است.

 

7. عامل فقدان تفسیر سیاسی:

وقتی یک حوزه‌ی خبری تازه و یک سوژه خبری نو، برتلسک‌ها ظاهر می‌شود، ممکن است فقط به خاطر تازگی رویداد، از سوی سرویس‌های خارجی انتخاب شود. اما  اگر درباره‌ی آن رویداد تجزیه و تحلیلی به عمل نیاید و یا اینکه  از زاویه‌های گوناگون تحلیلی به آن پرداخته نشود و این رویداد به صورت گنگ و مبهم باقی بماند، به تدریج احتمال گزینش آن خبر ازسوی سرویس‌های خارجی کم می‌شود.

 

عوامل برون رسانه ای

1. عامل مدل‌های جریان اخبار:

به دلیل سه مدل حاکم درجریان بین‌المللی اخبار جریان حرکت اخبار بیشتر یک‌طرفه است و همین امر در گزینش اخبار خارجی تأثیر می‌گذارد. بنابراین سرویس خارجی امکان انتخاب دیگری ندارد و باید از محصولات این سه مدل به ناچار گزینش کند. مدل اول « مرکز- پیرامونی» نام دارد. مدل دوم به مدل «شمال به جنوب» موسوم است و مدل سوم «مثلثی» خوانده می‌شود.

الف) مدل مرکز – پیرامونی: این مدل که در‌ حقیقت تئوری ساختاری امپریالیسم و متعلق به «یوهان گاتونگ» (Johan Galtung ) است. جهان را به دو اردوگاه مرکز و پیرامون تقسیم می‌کند. براساس این تئوری، رویدادهای مرکز از اکثریت برخوردار است. تبادل خبر درمیان ملل مرکز با پیرامون، به اندازه‌ی تبادل خبر درمیان ملل مرکز با مرکز نیست. اخبار مرکز در رسانه‌های پیرامون بیشتر ظاهر می‌شود و بالاخره  آنکه میان ملل پیرامون جریان تبادل خبر ضعیف است.

ب) مدل شمال – جنوب: طبق این مدل، نوع ارائه اخبار خارجی بیشتر عمودی است و از طرف شمال به جنوب جاری می‌شود.

ج) مدل مثلثی: این مدل در واقع شبیه مدل شمال –جنوب است با این تفاوت که شمال را به شرق و غرب تقسیم می‌کند.

 

2. عامل نگرش بین‌المللی دولت‌ها:

این عامل یکی از قویترین عوامل برون رسانه‌ای تأثیرگذار برگزینش خبرهای خارجی است. تلقی دولت‌ها از روابط بین‌المللی و نوع تنظیم این روابط، خود به خود به تلقی سرویس‌های خارجی از روابط بین‌المللی شکل می‌دهد. سرویس‌ها خارجی دراین چارچوب به نقاطی که از دیدگاه نگرش بین‌المللی دولتها  «نقاط ممنوعه» به حساب می‌آیند. نمی‌پردازند و به عکس در رابطه با «نقاط سبز» دولت‌ها، برخورد فعالانه‌ای دارند. بنابراین عامل نگرش بین‌المللی دولت‌ها نیز درگزینش اخبار خارجی نقش دارد. این نقش در کشورهایی که حکومت‌های بسته‌ای دارند، یا به صورت صدور بخشنامه‌های دولتی در ارتباط با تعیین «نقاط ممنوعه» اعمال می‌شود و یا اینکه اعضای سرویس‌های خارجی روزنامه‌های آنان از «قوانین نامکتوب» در قبال «نقاط ممنوعه» آگاهی دارند.

 

        ۳. عامل خبرگزای‌ها:

خبرگزاری‌ها در هرسه شکل بین‌المللی، منطقه‌ای و ملی برگزینش اخبار خارجی تأثیر می‌گذارند.

درحیطه‌ی خبرگزاری‌های بین‌المللی چهار غول خبری به نام‌های آسوشیتد پرس، یونایتد پرس، رویتر، وفرانس پرس حاکمیت دارند. این چهار غول روزانه ۳۲/۸۵۰/۰۰۰ واژه به جهان  مخابره می‌کنند. اخبار خارجی این چهار غول خبری بیشتر غرب مدار است. این اعتقاد از پشتوانه‌ی یک ارزیابی تفصیلی «تحلیل محتوا» برخوردار نیست. اما تقریباً همه‌ی روزنامه‌نگارانی که در سرویس‌های خارجی به کار اشتغال دارند، به طور تجربی به این استنباط رسیده اند. این امر بویژه در روزنامه‌های جهان سوم بیشتر صادق است. بخش اصلی اخبار خارجی این چهار خبرگزاری بین‌المللی بر کشمکش‌های خشونت‌آمیز جهان سوم، بدوی بودن آنها و بویژه برنقض حقوق بشر درجهان سوم متمرکز است، حال آنکه اخبار توسعه جهان سوم کمتر پوشش داده می‌شود. علی‌القاعده اگر پای «ارزش خبری» در میان باشد – که غالباً این چهار خبرگزاری بین‌المللی در پشت سنگر «ارزش خبری» موضع می‌گیرند. – نباید میان خبر«مثبت» و «منفی» تفاوت قایل شد، اما آن‌ها در عمل صرفاً به پوشش کشمکش‌های خشونت آمیز در یک شکل غیرمنطقی می‌پردازند و بنابراین بی‌جهت نیست که در صفحات سرویس‌های خارجی نیز کشمکش‌های خشونت‌آمیز «جهان سوم» جنبه‌ی غالب را دارد و این امر در واقع نموداری از تمایلات سیاسی دولت‌های مالک این خبرگزاری‌هاست. نکته‌ی دیگر قابل ذکر در این زمینه  این است که چون خبرگزاری‌های بین‌المللی به عوامل شکل‌دهنده‌ی رویدادها نمی‌پردازند و تنها از «قهرمانان » رویدادها خبر ارائه می‌دهند، صفحات سرویس‌های خارجی نیز فاقد «ریشه پژوهی» است و به جای آنکه نمایشگر علل رویداد باشد، به «تابلوی رویدادها» تبدیل می‌شود. گزینش سرویس خارجی، حتی سرمقاله‌های روزنامه‌ها را نیز به دلیل «برجسته‌سازی»، تحت تاثیر خود، قرار می‌دهد. اگر چه عمده‌ترین دلیل غرب‌مداری اخبار خبرگزاری‌های بین‌المللی، تمایل سیاسی دولت‌های حامی‌ این خبرگزاری‌ها به مدیریت بحران‌ها است و اگر چه عامل همسانی ژئوپولتیک «شمال » و منافع مشترک اقتصادی و میل به سلطه نیز در این غرب مداری نقش خاص خود را ایفا می‌کند اما نباید تأثیر فقدان  جریان خبری« جنوب –جنوب » را نیز نادیده گرفت، فقدان جریان خبری متقابل میان کشورهای جنوب میدان‌های خبری را بیش از پیش به «غرب» و «غرب مداری» واگذار کرده است.

اخبار خبرگزاری‌های منطقه‌ای نیز به همین روال برگزینش اخبار خارجی تأثیر می‌گذارد، تفاوت در اینجاست که خبرگزار‌ی‌های منطقه‌ای منافع خاص یک منطقه را پوشش می‌دهند.

خبرگزاری‌های ملی نیز اگرچه خود همانند روزنامه‌های هر کشور مفروض برای گزینش خبرهای خارجی خود در چارچوب  اولویت‌های خبرگزاری‌های بین‌المللی عمل می‌کنند و به نوعی از نظر خبری به آنها وابسته‌اند، اما در عین حال ضمن ایفای نقش دروازه‌بانی برای روزنامه‌های بومی‌ تحت پوشش خود، در برون‌دهی  اخبار ملی و جهان سوم به جهان اخبار بین‌المللی نقش دارند. اخبار خبرگزاری‌های ملی نیز با ساز وکار مشابه خبرگزاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای برگزینش اخبار خارجی در سرویس‌های خارجی روزنامه‌ها تأثیر گذار است.

 

4. عامل مجاورت وسنخیت:

مجاورت منطقه‌ای و سنخیت عقیدتی و فرهنگی (وبه طورکلی هم تقدیر بودن) نیز عامل دیگری است که بر گزینش اخبار خارجی به عنوان یک عامل نسبتاً مسلط عمل می‌کند. به عنوان مثال سرویس خارجی روزنامه‌ای که در لبنان منتشر می‌شود -نظیر روزنامه‌های السفیر و النهار – نمی‌تواند به رویدادهای مناطق همجوار خود مثل سوریه، اردن، و… بی‌توجه باشد.

این امر برای روزنامه‌ی «مسلم» پاکستان نیز صدق می‌کند. این روزنامه نمی‌تواند به اخبار هند نپردازد. «کشمیر»، «امریستار و معبد طلایی»، «تامیلها» و «جنگ قدرت در هند » همواره یک پای اصلی اخبار خارجی روزنامه‌های پاکستان را تشکیل می‌دهند. در مورد تقش مجاورت  منطقه‌ای در گزینش اخبار خارجی مثال های فراوانی می‌توان ذکر کرد که به خاطر پرهیز از طولانی شدن مطلب از ذکر آن‌ها خودداری می‌شود.در هر حال مجاورت منطقه‌ای یک عامل تأثیرگذار برگزینش اخبار خارجی است. پوشش همه جانبه‌ی اخبار جهان اسلام در روزنامه‌های ایران نیز مهم‌ترین شاهد نقش سنخیت عقیدتی  و فرهنگی در گزینش اخبار خارجی است.

 

5. عامل خبرنگار بومی:

در حقیقت داشتن خبرنگار درخارج ازکشور به مفهوم داشتن یک منبع اطلاعاتی موثق است و هر چه میزان این منابع بیشتر باشد، طیف گزینش اخبار خارجی موثق و همه جانبه  برای سرویس‌های خارجی وسیع‌تر می‌شود. به عنوان مثال، داشتن خبرنگار در منطقه‌ای چون ایرلند که خبرگزاری رویتر با انگیزه‌های خاصی پوشش خبری آن را محدود می‌کند و یا فقط اخبار خاصی را در مورد خشونت‌های «ارتش جمهوری‌خواه ایرلند» مخابره می‌کند، می‌تواند این «عدم پوشش» و یا «پوشش جهت‌دار» را جبران کند. و در غیر این صورت گزینش سرویس‌های خارجی همان گزینش رویتر خواهد بود. در پاره‌ای از مواقع عامل «مرعوب بودن» در برابر نام و شهرت خبرگزار‌ی‌های بین‌المللی، باعث می‌شود تا خبر خبرنگار بومی‌ نیز شانس گزینش نیابد. عامل «تکنیک ارائه خبر» نیز می‌تواند اخبار خبرنگار بومی‌ را تحت‌الشعاع قرار دهد.

 

6. عامل ایستگاه‌های رادیویی:

فرستنده‌های رادیویی بین‌المللی نظیر بنگاه سخن پراکنی انگلیس، رادیو صدای آمریکا، رادیو لیبرتی، رادیو اروپای آزاد و… نیز باعث واکنش سرویس‌های خارجی روزنامه‌ها و یا تأثیرپذیری آن‌ها می‌شود و این هر دو موضوع برگزینش خبری آنان تأثیر می‌گذارد. سرویس خارجی روزنامه‌ی «گرانما» در کوبا ناچار است. در گزینش‌های خود جایی را برای واکنش در برابر رادیو «مارتی» آمریکا در نظر بگیرد.

در هر حال از آنجایی که این فرستنده‌های رادیویی به یک مشغله تبدیل شده‌اند، می‌توانند بر«جنبه‌ی هنجاری بودن » سرویس‌های خارجی خدشه وارد کنند. رادیو در یک تکاپوی هدفدار درصدد دستیابی به مخاطب در سایر کشورها هستند، تا برای آنان انگاره‌های دلخواه را ازجهان ترسیم کنند و سرویس‌های خارجی برای تغذیه‌ی افکار عمومی‌ و مقابله با انگاره‌سازی این رادیوها که غالباً به زبان بومی‌ نیز برنامه‌های سخن پراکنی خود را دنبال می‌کنند، وارد عمل می‌شوند و طبعاً گزینش سرویس‌های خارجی نیز نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن این فرستنده‌های رادیویی شکل بگیرد. پس رادیوها نیز در گزینش اخبار خارجی نقش ایفا می‌کنند. این امر در مورد تأثیر جریان‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای نیز صدق می‌کند.

 

7. شرایط زدگی روزانه:

سرویس‌های خارجی روزنامه‌های عصر همواره خبرهای خارجی روزنامه‌های صبح را می‌خوانند و همین مطالعه  تأثیر خاص خود را برانتخاب‌های روزنامه‌ی عصر نیز می‌گذارد و در واقع  دستور جلسه بین‌المللی روزنامه‌های صبح در گزینش سرویس‌های خارجی روزنامه‌های عصر تأثیر دارد. عکس این مسأله هم صادق است، پیگیری سیستمایتک یک مقوله‌ی خبری از سوی روزنامه‌های عصر نیز می‌تواند به تدریج تأثیرهای خود را برگزینش روزنامه‌های صبح داشته باشد.

 

نتیجه‌گیری  

آنچه مطرح شد. طرح مسأله بود. برای رفع عوامل منفی مؤثر برگزینش‌ها، بررسی همه جانبه‌ای لازم است.آنچه  یونسکو با عنوان ضرورت  ایجاد «نظم نوین جهانی اطلاعاتی – ارتباطی» (New World Information and Communication Order/ NWICO ) مطرح ساخت، در واقع از بررسی  جریان بین‌المللی داده‌ها ناشی شد. خبرهای خارجی نیز بخشی از این داده‌ها است. عدم توازن و دسترسی به داده‌ها و نا برابری موجود در این زمینه گره اصلی ماجرا و یکی از عمده‌ترین مسائل جهان معاصر روزنامه‌نگاری است. اگر چه عصر حاضر را عصر اطلاعات و انقلاب ارتباطات نامیده‌اند، اما باید گفت انقلاب رسانه‌های ارتباطی تنها «روساخت» مسأله است. این درست است که سازه «تکنولوژی» باعث انفجار اطلاعات شده است. اما حقیقت ماجرا و «ژرف ساخت» آن «سازه‌ی انسانی» ارتباط است. انسان به ارتباط متقابل اما «رضایت بخش» نیازمند است. برای تأمین این «رضایت» باید طرحی همه سونگر تدوین کرد. نیم‌کره «جنوبی» جهان تنها هنگامی‌ می‌تواند به این «رضایت» و به دوران  «گزینش آزاد» برسد که در کل فرایند تولید و توزیع  پیام‌ها حضور داشته باشد. نحوه‌ی تأمین این حضور باید اولویت اصلی تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان کشورهای «جنوب» باشد تا مانع تکرار سناریوی «انقلاب  صنعتی» در «انقلاب اطلاعات» شوند.

 

یونس شُکرخواه